Gmina Szydłowiec

Urząd Miejski w Szydłowcu
Rynek Wielki 1
26-500 Szydłowiec

tel.: 48 617 86 30
fax: 48 617 05 10

e-mail: urzad@szydlowiec.pl
Internet: www.szydlowiec.pl

Gmina miejsko-wiejska
Powierzchnia - 138,15 km kw
Liczba ludności - 19 445  (stan na 31.12.2012 r.)
Liczba sołectw - 24

Gmina Szydłowiec swymi korzeniami sięga 2 marca 1864 r. kiedy to powstała gmina wiejska Szydłowiec obejmująca 24 miejscowości. Pierwsza wzmianka o Szydłowcu pochodzi natomiast z 1360 roku. Kazimierz Wielki przeniósł wtedy Szydłowiec wraz z kilkoma innymi miejscowościami z prawa polskiego na średzkie. Wsie te należały do Jakuba, Mikołaja i Piotra z Chlewisk, z rodu Odrowążów.

Początkowo była to prawdopodobnie niewielka osada targowa, powstała w pierwszej połowie XIV w na wschód od już istniejącej wsi Szydłowiec, (określanej z czasem jako Stara Wieś) a należącej z nadania Bolesława III Krzywoustego do rodziny Odrowążów.

Nazwa miasta wywodzi się od osady służebnej będącej dużym ośrodkiem skupu tkanin pomiędzy Krakowem a Łęczycą, zamieszkanej przez szyjących czyli szydłów. Pod koniec XIV wieku Jakub i Sławko Odrowążowi przyjęli nazwisko Szydłowieccy. Wskutek braku męskich potomków w rodzinie Szydłowieckich, w 1547 roku miasto przechodzi na własność Radziwiłłów i pozostaje w ich rękach przez kilka stuleci, trwa w tym czasie jeszcze bardziej dynamiczny jego rozwój. Do Szydłowca zjechali w tym czasie Szkoci, głównie bankowcy i kupcy oraz Włosi - kamieniarze, budowniczowie i artyści. Od II połowy XVII wieku zaczynają się w Szydłowcu coraz liczniej osiedlać Żydzi. W XVIII wieku miasto przezywa swój upadek wskutek zarazy i licznych wojen - wyludnienie prawie w 90%.

Po śmierci Mikołaja Radziwiłła na początku XIX wieku (1802 r.) Szydłowiec w drodze licytacji przechodzi w posiadanie Anny ks. Sapieżyny, która następnie w 1828 r. odsprzedaje je skarbowi Królestwa Polskiego. W tym czasie trwa dość dynamiczny rozwój miasta głównie ze względu na wydobycie poszukiwanego również na terenie Europy piaskowca.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, Szydłowiec znalazł się w powiecie koneckim, w województwie kieleckim. W okresie międzywojennym nastąpił rozwój zakładów przemysłowych, powstały nowe szkoły. Ogół społeczeństwa był jednak ubogi, 70 % mieszkańców stanowiła ludność żydowska, wymordowana w czasie II wojny światowej w obozach w Treblince i Bełżcu. Straty ludności w czasie trwania wojny wyniosły 80 % populacji.

Gmina związana jest z tradycjami kamieniarskimi, po dzień dzisiejszy zachowały się kamieniołomy w Gąsawach Rządowych, Szydłówku oraz Śmiłowie (Gmina Jastrząb). W samym Szydłowcu nie ma żadnych działających kamieniołomów, znajduje się tu tylko kilka zakładów obróbki kamienia oraz dwa nieczynne, prawem chronione stanowiska dokumentacyjne: Kamieniołomy Piekiel i Podkowiński leżący w południowej części województwa mazowieckiego Szydłowiec pomiędzy Radomiem a Skarżyskiem - Kamienną, mimo administracyjnej przynależności, historycznie nie ma jednak związku z Mazowszem. Miasto jest bowiem ściślej powiązane z regionem świętokrzyskim i Radomiem, co powoduje odmienność od pozostałej części województwa. Położenie na granicy różnych regionów administracyjnych i etnograficznych przyczyniło się do różnorodności kulturowej okolicznych terenów i samego miasta.

W świadomości lokalnych środowisk utrwaliło się pojęcie ziemi szydłowieckiej, jednak taki termin w rzeczywistości jest błędny jako że Szydłowiec nigdy nie był siedzibą ziemi. Podlegał w przeszłości ziemi żarnowskiej, a później radomskiej wchodzących w skład województwa sandomierskiego tak wiec ziemia szydłowiecka to termin umowny utożsamiany najczęściej z obecnym powiatem szydłowieckim.